Kamienna Śluza na Dolnym Mieście

Jednym z moich ulubionych miejsc do spacerowania są tereny Starego Przedmieścia oraz Dolnego Miasta. Zachowało się tam wiele umocnień i fortyfikacji dawnego Gdańska, które są okalane przez Opływ Motławy będący dawną fosą.

Budowa zewnętrznych wałów Opływu Motławy rozpoczęła się w XVI wieku. Wstępnie były to fortyfikacje typu starowłoskiego. W XVII wieku zostały zbudowane bastiony wraz z fosą. Jeszcze do niedawna, bo do XIX wieku Motława opływała teren Gdańska. Trudno sobie to wyobrazić ale do roku 1895 Motława przepływała w okolicach Bramy Wyżynnej. Po czym rozpoczęto likwidację wałów i zasypywanie fosy, ze względu na rozbudowę miasta. Fortyfikacje straciły na znaczeniu i okazały się przestarzałe.

W okolicach Dolnego Miasta znajduje się bardzo ciekawy, obiekt fortyfikacji miejskich. Jest to jedyny taki zabytek na skalę Europejską. Mowa o Kamiennej Śluzie, która miała za zadanie chronić miasto przed powodziami. Śluza została wybudowana w latach 1619-1623, według projektu Holendrów. W latach 1668 oraz 1672 śluza została przebudowana, wyposażono ją w dwie lunety, pomiędzy którymi znajdują się dwie kamienne grodzie o długości 100 metrów. Aby uniemożliwić nieprzyjaciołom przejście po grodziach i przedostanie się do miasta, umieszczono na ich końcach kamienne wieżyczki – tzw. Cztery Dziewice.

Obiekt miał za zadanie regulowanie stanu wody w fosach i umożliwienie pracy młyna. Ruiny młyna stoją nieopodal śluzy. Możliwe było skierowanie wody na przedmieścia Gdańska, celem zalania pobliskich terenów uniemożliwiając dostęp do miasta. Natomiast w czasie sztormów na morzu gdy występuje cofka chroniła Żuławy przed powodzią.

Śluza była zamykana dwoma parami wrót odległymi od siebie o 20 metrów, z których zachowały się te od strony miasta.

Tereny przy Opływie Motławy świetnie nadają się na spacer. Jest to miejsce, w którym można zaznać chwili relaksu, posłuchać śpiewu ptaków, popatrzeć w wodę i otaczającą zieleń.