Mennonityzm jest wyznaniem protestanckim i jednocześnie jednym z odłamów anabaptyzmu. Ojczyzną mennonitów była Fryzja oraz Niderlandy. Z powodu nasilonych prześladowań, zmuszeni byli do szukania innego miejsca zamieszkania. Mennonitów do osiedlenia w Gdańsku zachęciła przychylność władz i względna tolerancja religijna. W Gdańsku mennonici nie otrzymali praw miejskich, więc nie mogli się osiedlać w obrębie muru. Osiedlali się na terenach należących do biskupstwa takich jak Siedlce, Nowe Ogrody, Zaroślak, Wrzeszcz,Chełm, Chmielniki Pelplińskie oraz Stare Szkoty. Mennonitom, za zgodą króla Zygmunta Augusta, pozwolono osiedlać się na Żuławach Gdańskich oraz w delcie Wisły. Przydzielono im ziemie bagniste i podatne na wylewy - takie na których nikt inny nie chciał i nie mógł się osiedlać, gdyż nie potrafiono poradzić sobie z tego typu terenem.
W życiu codziennym mennonitów dominuje prostota i skromność, daniej unikano wszelakich używek, zabaw tanecznych, wyszukanych sprzętów oraz ubrań.W głoszonej przez nich doktrynie bardzo ważną rolę odgrywał pacyfizm, a zatem zakaz brania udziału w wojnach oraz pełnienia służby wojskowej. Żeby uniknąć pokus, nie mogą również sprawować żadnych urzędów. Jednym z podstawowych założeń wiary było odrzycenie chrztu niemowląt i zastąpienie go chrztem dorosłych. Chrzest był tożsamy z przyjęciem do wspólnoty, natomiast w razie nieprzestrzegania surowych zasad i norm społecznych i religijnych, można było zostać wykluczonym ze wspólnoty. Mennonici odrzucili instytucję kapłaństwa.
Uchodzili za ludzi bardzo pracowitych, wykfalifikowanych i o dobrym poziomie rzemiosła. Mennonici doskonale włączyli się w istniejący system, osuszając znaczne połacie dotychczas niewykorzystanych nieużytków. Wpłyneło to korzystnie na gospodarkę miasta. Dochodziło do wielu incydentów, podczas których starano się ograniczyć mennonitom prawa, jednak sympatia mieszkańców miast ograniczała pole działania władz kościelnych i świeckich. W 1676 roku na obradach sejmiku pomorskiego wojewoda pomorski Jan Ignacy Bąkowski nazwał Gdańsk "gniazdem mennonitów" i zarzucał miastu tolerowanie herezji, przez co Bóg zesłał na Żuławy karę w postaci zniszczenia tam na rzekach i powodzi. Urzędnik żądał wygnania mennonitów, na co nie zgodzili się przedziawiciele mieszczan Gdańska i Elbląga, którzy oburzeni zasugerowali, by sprowadzić ich jeszcze więcej. Poważnym problelem był brak obywatelstwa, który pozwalał być mennonitom "tolerowanym, ale nie równouprawnionym". W Gdańsku pod koniec XVIII wieku nadano obywatelstwo mennonitom.
Na terenie Gdańska wytworzyły się dwa odłamy - fryzyjski (bardziej liberalny, zwany wolnym) i flamandzki (bardziej konserwatywny, zwany surowym). Początkowo obie gminy gromadziły się w zwykłych domach mieszkalnych, dopiero w połowie XVII wieku zebrano środki na zbudowanie własnych zborów. W pobliżu budowli znajdował się przytułek, który był nieodłącznym elementem każdego zboru.
Na Starych Szkotach znajdował się dom modlitewny odłamu flamandzkiego. W roku 1648 zakupili parcelę przy bramie prowadzącej na Zaroślak, gdzie wybudowali zbór i przytułek. Podczas oblężenia w 1734 r. został zniszczony, po czym został odbudowany. Ponownie został zniszczony w roku 1813 podczas ostrzału miasta. Gmina fryzyjska miała swój zbór na terenie Nowych Ogrodów, który spłonoł podczas oblężenia w 1806 roku.
W 1808 roku oba odłamy uległy scaleniu. W 1816 roku mennonici zdecydowali się na zakup działki pod budowę zboru na terenie Śródmieścia, gmina liczyła wtenczas 866 członków. Ziemię kupiono w bardzo atrakcyjnym miejscu. Niewątpliwą zaletą były dwa cmentarze, znajdujące się nieopodal. Mennonici nie mieli własnych cmentarzy, byli chowani na cmentarzach należących do protestantów. W latach 1818-1819 wybudowano budynek kościoła. W 1884 roku na terenie ogrodu, za kościołem postawiono dom dla kaznodziei. w 1901 roku powstał nowy budynek przytułku dla potrzebujących członków zboru. W trójkondygnacyjnym, ceglanym budynku mieściło się osiem niewielkich mieszkań dla pojedynczych lokatorów bądź par, sala do nauki i spotkań, mieszkanie dla opiekuna a także kościelne archiwum oraz biblioteka.
Podczas I wojny światowej na frontach było prawie 250 członków gdańskiej gminy mennonickiej (62 oficerów, 65 podoficerów, 100 żołnierzy, 4 lekarzy w szpitalach polowych). Brak informacji o udziale mennonitów w II wojnie światowej. W latacg 1945 i 1946 zostali wraz z ludnością niemiecką przesiedleni do Niemiec.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz